Złoto na terenie Polski

Krzysztof Maciejak 27.12.2007. Przez wieki do największych ośrodków górnictwa należały okolice Złotoryi, Lwówka Śląskiego, Legnickiego Pola, a także Karkonosze, Pogórze Izerskie oraz rejon Złotego Stoku i Głuchołaz. Na żółty kruszec natrafiono również w Karpatach (Tatry, Pieniny, wsch. część Beskidów) i na obrzeżu Wyż. Śląskiej. Śladowo złoto występuje w G. Świętokrzyskich oraz w osadach polodowcowych środkowej i północnej Polski. Uwaga! Jeśli masz trochę zaskórniaków możesz kupić porządną działkę. W 1996 r. na Dolnym Śląsku wytyczono 33 działki złotonośne (każda ok. 96 km kw.). Pierwsze koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż złota otrzymały koncerny górnicze z Irlandii, Australii i Ameryki Pn. Rozmiar zainteresowania polskim złotem jest proporcjonalny do cen tego kruszcu na światowych giełdach, a te w ostatnich latach mocno spadły. Pod koniec 2000 roku z działki w Złotym Stoku zrezygnowała KGHM Polska Miedź SA, która już od 1994 r. odzyskuje z rud miedzi, wystepujących w rejonie Lubina i Polkowic, około pół tony złota rocznie. ZŁOTORYJA Niewątpliwie polskim Klondike była i jest Złotoryja. Prawdziwa gorączka złota rozpoczęła się tu na przełomie XI-XII w. Ze średniowiecza wywodzi się nazwa Kopacz - pierwszej górniczej osady pod Złotoryją. Przetrwała do dziś przez setki lat. Od 1211 roku nazwy miasta zawsze wiązały się ze złotem: Aureus Mons, Aurum, Aurimontium, Goldberg, Złota Góra i Złotoryja. Ze złotoryjskich kopalń wydobywano rocznie od 24 do 48 kg złota. Słynne były kopalnie Golden Schlag, Golden Rad, Fuchs Winkel, zum Reisicht, Sieben Bütten i Auf der Hube. Roboty górnicze prowadzono na przestrzeni wielu kilometrów - od Złotoryi po Lwówek Śląski. Do dziś widać ślady szybów i hałd, których naliczono tysiące. W drugiej poł. XIII w. najdostępniejsze złoża złota wyczerpały się. Jedne kopalnie upadają, nowe powstają. Wraz z rozwojem nowych metod pozyskiwania złota, podejmowane są kolejne próby eksploatacji - m. in. w latach 1660-1661, 1775-77, 1781-84, 1842-43 i 1853-68. W 1925 r. rozpoczęto drążenie Sztolni św. Jadwigi. Po trzech latach roboty zakończono. LEGNICKIE POLE Pod Legnicą złoto występuje w rejonie Legnickiego Pola, Wądroża i Mikołajowic. Największa gorączka przypada na koniec I poł. XIV w. Bogate złoża odkryto w 1344 r. Liczące 100 mieszkańców Mikołajowice rok później otrzymują górnicze prawa miejskie. W szczytowym okresie pracuje tu ok. 15 tys. górników. Prace archeologiczne wykazały ok. 1500 szybów poszukiwawczych. Dziś złoto można wypłukać w Wierzbiaku. WIELISŁAWKA W XVI w. koło wsi Różana, eksploatowano złotonośną żyłę ze zbocza góry Wielisławka. Pierwsze wzmianki o robotach pochodzą z 1556 r. Złoto występowało w pirytach (do 18 g na tonę), na kontakcie porfirów z łupkami krzemionkowymi. Do dziś od strony drogi Złotoryja - Świerzawa, nad korytem Kaczawy, można zobaczyć wejście do jednej ze sztolni. LWÓWEK ŚLĄSKI Złoto eksploatowano w kilku rejonach. Badania archeologiczne, prowadzone na obszarze 35 ha, pozwoliły na zidentyfikowanie 1,5 tys. szybów. W ich sąsiedztwie na przełomie XII i XIII w. stał gród zamieszkały m.in. przez kopaczy. W 1217 r. Lwówek otrzymuje prawa miejskie. Stąd wywodzi się tzw. złote prawo lwóweckie, jedno z najstarszych w Europie rozporządzeń górniczych określających przywileje i obowiązki górników. GÓRY KACZAWSKIE<br> W minionych wiekach złoto znaleziono m.in. w rejonie Jeżowa Sudeckiego oraz Dziwiszowa. W 1479 r. istniała kopalnia złota koło Płoszczyny. W 1498 r. ruszyła eksploatacja koło Jeżowa. Roboty próbowano wznowić w latach 1850-1865. Od XV w. prowadzono eksploatację koło Radzimowic. W drugiej połowie XX w. prawdziwym polskim Eldorado stał się niewielki potok - Złotucha koło Dziwiszowa. POGÓRZE IZERSKIEJedne z najbogatszych pierwotnych złóż złota w Polsce występują na zachód od Wlenia - m.in. Klecza, Golejów, Radomice. W l. 1922-1933 lokalne kopalnie dostarczały ok. 600 ton rudy surowej zawierającej 28,6 g Au/t i 10 ton koncentratu o zawartości 64 g Au/t. GÓRY IZERSKIE Złoto stwierdzono w osadach Izerki, na Hali Izerskiej i w Jagnięcym Potoku. Na żółty kruszec natrafiono także w Czerwonym Potoku - dopływie Małej Kamiennej. Śladowe ilości złota odkryto także w potokach spływających z Izerskich Garbów. Kruszcu poszukiwano koło Kopańca w Małej Kamiennej. Jeszcze w XIX w. były widoczne ślady po kopalni Goldgruben na pn. od linii kolejowej Piechowice - Szklarska Poręba. RUDAWY JANOWICKIE Złoto eksploatowano w XVIII w. Kolejne próby czyniono w l. 1801-1802. Kruszec występuje w zlepieńcach na pn.- wsch. od Leszczyńca. Spore ilości złota stwierdzono w rejonie Czarnowa. KARKONOSZE Złoto stwierdzono w aluwiach Białej Doliny, Bielenia, a także Czarnej Góry. Drobiny trafiały się również w dolnych partiach Złotego Potoku, Szrenickiego Potoku, Płócznika oraz Śnieżnych Kotłach. Złotonośna jest także czeska strona Karkonoszy oraz wschodnie partie gór (Płóczki, Ściegny, Wilcza Poręba, Sowia Dolina). Przepłukiwano też osady Łomnicy, Łomniczki i Złotego Potoku. Złoto znaleziono na Równi pod Śnieżką i w rejonie Małego Stawu. Kruszec wypłukiwano w dolinie Choińca koło Chojnika. GÓRY SOWIE Przypuszczalnie nazwa gór wcale nie pochodzi od sowy (Eulengebirge). "Eule" ma być zniekształceniem celtyckiego słowa "Jilova" - złoto. Podobny wywód stosuje się w przypadku Sowiej Doliny (Eulengrund) w Karkonoszach. GŁUCHOŁAZY W rejonie Głuchołaz złoto występuje w żyłach kwarcowo-skaleniowych, które mają swe przedłużenie na obszarze Czech. Najbardziej znane były złotonośne żwiry zakola Białej Głuchołaskiej w rejonie Góry Parkowej. Do dziś widoczne są ślady dawnych prac górniczych z XII-XIV w. w postaci hałd i lejów (zasypane szyby). GÓRY ZŁOTEPierwszy dokument związany z poszukiwaniem złota pochodzi z 1273 r. Rozkwit górnictwa przypada na pocz. XVI w. W l. 1545-1549 czynnych jest 190 sztolni i wyrobisk. Roczna produkcja sięga 60 kg (maks. 140 kg). Stanowi to w ówczesnym czasie 8 proc. europejskiego wydobycia. W II poł. XVI w. górnictwo podupada. W 1565 r. zawaleniu ulega główny szyb złoża Golden Esel (Złoty Osioł). Ginie w nim 59 górników. Kolejne lata to wzloty i upadki Złotego Stoku. Miasto nastawiło się na produkcję arsenu i arszeniku. Złoto staje się produktem ubocznym. W 1949 r. utworzono firmę pn. Przemysł Arsenowy, którą przemianowano na Zakłady Górniczo-Chemiczne Złoty Stok. Z poarsenowych wypałków odzyskiwano rocznie do 30 kg złota. 1.04.1961 r. kopalnię zamknięto.

Krzysztof Maciejak

27.12.2007.

Przez wieki do największych ośrodków górnictwa należały okolice Złotoryi, Lwówka Śląskiego, Legnickiego Pola, a także Karkonosze, Pogórze Izerskie oraz rejon Złotego Stoku i Głuchołaz. Na żółty kruszec natrafiono również w Karpatach (Tatry, Pieniny, wsch. część Beskidów) i na obrzeżu Wyż. Śląskiej. Śladowo złoto występuje w G. Świętokrzyskich oraz w osadach polodowcowych środkowej i północnej Polski. Uwaga! Jeśli masz trochę zaskórniaków możesz kupić porządną działkę. W 1996 r. na Dolnym Śląsku wytyczono 33 działki złotonośne (każda ok. 96 km kw.). Pierwsze koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż złota otrzymały koncerny górnicze z Irlandii, Australii i Ameryki Pn. Rozmiar zainteresowania polskim złotem jest proporcjonalny do cen tego kruszcu na światowych giełdach, a te w ostatnich latach mocno spadły. Pod koniec 2000 roku z działki w Złotym Stoku zrezygnowała KGHM Polska Miedź SA, która już od 1994 r. odzyskuje z rud miedzi, wystepujących w rejonie Lubina i Polkowic, około pół tony złota rocznie. ZŁOTORYJA Niewątpliwie polskim Klondike była i jest Złotoryja. Prawdziwa gorączka złota rozpoczęła się tu na przełomie XI-XII w. Ze średniowiecza wywodzi się nazwa Kopacz - pierwszej górniczej osady pod Złotoryją. Przetrwała do dziś przez setki lat. Od 1211 roku nazwy miasta zawsze wiązały się ze złotem: Aureus Mons, Aurum, Aurimontium, Goldberg, Złota Góra i Złotoryja. Ze złotoryjskich kopalń wydobywano rocznie od 24 do 48 kg złota. Słynne były kopalnie Golden Schlag, Golden Rad, Fuchs Winkel, zum Reisicht, Sieben Bütten i Auf der Hube. Roboty górnicze prowadzono na przestrzeni wielu kilometrów - od Złotoryi po Lwówek Śląski. Do dziś widać ślady szybów i hałd, których naliczono tysiące. W drugiej poł. XIII w. najdostępniejsze złoża złota wyczerpały się. Jedne kopalnie upadają, nowe powstają. Wraz z rozwojem nowych metod pozyskiwania złota, podejmowane są kolejne próby eksploatacji - m. in. w latach 1660-1661, 1775-77, 1781-84, 1842-43 i 1853-68. W 1925 r. rozpoczęto drążenie Sztolni św. Jadwigi. Po trzech latach roboty zakończono. LEGNICKIE POLE Pod Legnicą złoto występuje w rejonie Legnickiego Pola, Wądroża i Mikołajowic. Największa gorączka przypada na koniec I poł. XIV w. Bogate złoża odkryto w 1344 r. Liczące 100 mieszkańców Mikołajowice rok później otrzymują górnicze prawa miejskie. W szczytowym okresie pracuje tu ok. 15 tys. górników. Prace archeologiczne wykazały ok. 1500 szybów poszukiwawczych. Dziś złoto można wypłukać w Wierzbiaku. WIELISŁAWKA W XVI w. koło wsi Różana, eksploatowano złotonośną żyłę ze zbocza góry Wielisławka. Pierwsze wzmianki o robotach pochodzą z 1556 r. Złoto występowało w pirytach (do 18 g na tonę), na kontakcie porfirów z łupkami krzemionkowymi. Do dziś od strony drogi Złotoryja - Świerzawa, nad korytem Kaczawy, można zobaczyć wejście do jednej ze sztolni. LWÓWEK ŚLĄSKI Złoto eksploatowano w kilku rejonach. Badania archeologiczne, prowadzone na obszarze 35 ha, pozwoliły na zidentyfikowanie 1,5 tys. szybów. W ich sąsiedztwie na przełomie XII i XIII w. stał gród zamieszkały m.in. przez kopaczy. W 1217 r. Lwówek otrzymuje prawa miejskie. Stąd wywodzi się tzw. złote prawo lwóweckie, jedno z najstarszych w Europie rozporządzeń górniczych określających przywileje i obowiązki górników. GÓRY KACZAWSKIE<br> W minionych wiekach złoto znaleziono m.in. w rejonie Jeżowa Sudeckiego oraz Dziwiszowa. W 1479 r. istniała kopalnia złota koło Płoszczyny. W 1498 r. ruszyła eksploatacja koło Jeżowa. Roboty próbowano wznowić w latach 1850-1865. Od XV w. prowadzono eksploatację koło Radzimowic. W drugiej połowie XX w. prawdziwym polskim Eldorado stał się niewielki potok - Złotucha koło Dziwiszowa. POGÓRZE IZERSKIEJedne z najbogatszych pierwotnych złóż złota w Polsce występują na zachód od Wlenia - m.in. Klecza, Golejów, Radomice. W l. 1922-1933 lokalne kopalnie dostarczały ok. 600 ton rudy surowej zawierającej 28,6 g Au/t i 10 ton koncentratu o zawartości 64 g Au/t. GÓRY IZERSKIE Złoto stwierdzono w osadach Izerki, na Hali Izerskiej i w Jagnięcym Potoku. Na żółty kruszec natrafiono także w Czerwonym Potoku - dopływie Małej Kamiennej. Śladowe ilości złota odkryto także w potokach spływających z Izerskich Garbów. Kruszcu poszukiwano koło Kopańca w Małej Kamiennej. Jeszcze w XIX w. były widoczne ślady po kopalni Goldgruben na pn. od linii kolejowej Piechowice - Szklarska Poręba. RUDAWY JANOWICKIE Złoto eksploatowano w XVIII w. Kolejne próby czyniono w l. 1801-1802. Kruszec występuje w zlepieńcach na pn.- wsch. od Leszczyńca. Spore ilości złota stwierdzono w rejonie Czarnowa. KARKONOSZE Złoto stwierdzono w aluwiach Białej Doliny, Bielenia, a także Czarnej Góry. Drobiny trafiały się również w dolnych partiach Złotego Potoku, Szrenickiego Potoku, Płócznika oraz Śnieżnych Kotłach. Złotonośna jest także czeska strona Karkonoszy oraz wschodnie partie gór (Płóczki, Ściegny, Wilcza Poręba, Sowia Dolina). Przepłukiwano też osady Łomnicy, Łomniczki i Złotego Potoku. Złoto znaleziono na Równi pod Śnieżką i w rejonie Małego Stawu. Kruszec wypłukiwano w dolinie Choińca koło Chojnika. GÓRY SOWIE Przypuszczalnie nazwa gór wcale nie pochodzi od sowy (Eulengebirge). "Eule" ma być zniekształceniem celtyckiego słowa "Jilova" - złoto. Podobny wywód stosuje się w przypadku Sowiej Doliny (Eulengrund) w Karkonoszach. GŁUCHOŁAZY W rejonie Głuchołaz złoto występuje w żyłach kwarcowo-skaleniowych, które mają swe przedłużenie na obszarze Czech. Najbardziej znane były złotonośne żwiry zakola Białej Głuchołaskiej w rejonie Góry Parkowej. Do dziś widoczne są ślady dawnych prac górniczych z XII-XIV w. w postaci hałd i lejów (zasypane szyby). GÓRY ZŁOTEPierwszy dokument związany z poszukiwaniem złota pochodzi z 1273 r. Rozkwit górnictwa przypada na pocz. XVI w. W l. 1545-1549 czynnych jest 190 sztolni i wyrobisk. Roczna produkcja sięga 60 kg (maks. 140 kg). Stanowi to w ówczesnym czasie 8 proc. europejskiego wydobycia. W II poł. XVI w. górnictwo podupada. W 1565 r. zawaleniu ulega główny szyb złoża Golden Esel (Złoty Osioł). Ginie w nim 59 górników. Kolejne lata to wzloty i upadki Złotego Stoku. Miasto nastawiło się na produkcję arsenu i arszeniku. Złoto staje się produktem ubocznym. W 1949 r. utworzono firmę pn. Przemysł Arsenowy, którą przemianowano na Zakłady Górniczo-Chemiczne Złoty Stok. Z poarsenowych wypałków odzyskiwano rocznie do 30 kg złota. 1.04.1961 r. kopalnię zamknięto.